Yurttaş borç batağına saplandı

- Enflasyon yükseldi: Yüzde 7.3 büyüme yaşanan bu yılın ilk çeyreğinde, TÜİK verilerine göre yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 61.14 oldu. Mayıs sonunda yüzde 73.5’e ulaştı.  

TL yüzde 47 değer kaybetti: Üç aylık ortalama dolar kuru geçen yılın aynı dönemindeki ortalamaya göre yüzde 88.3 artarak 7.37 TL’den 13.88 TL’ye çıktı. Yani Türk Lirası değerinin yüzde 47’sini kaybetti. Ortalama dolar kuru bu yılın ikinci üç aylık döneminde 15.24 TL, bu yılın ilk altı aylık döneminde ise 14.45 TL oldu.

- Cari işlemler açığı: İlk çeyrekte cari işlemler açığı geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 140 büyüyerek 18.1 milyar dolara ulaştı. Bu yılın tümünde 70 milyar dolara yakın bir cari işlemler açığı verilmesi tehlikesini yarattı. Dış ticaret açığı ocak- mayıs döneminde yüzde 137 büyüyerek 43 milyar dolara yükseldi. Yıllık 100 milyar dolarlık bir dış ticaret açığının kapısını açtı.

- Çalışanlar yoksullaştı: Ücretlerin enflasyon karşısında erimeye bırakılması, gelir dağılımındaki adaletsizliği daha da bozdu. 2021 yılının ilk çeyreğinde yüzde 35.5 olan ücretlerin (işgücü ödemeleri) milli gelirden aldığı pay, Türkiye’de ücretlere genellikle yılın ilk çeyreğinde zam yapılıyor olmasına karşın bu yıl yüzde 31.5’e geriledi. Kârın payı yüzde 45.6’dan yüzde 47.6’ya, yatırım harcamalarının payı da yüzde 20.5’ten yüzde 22.7’ye çıktı. Sermayenin kâr ve yatırım olarak milli gelirden aldığı pay toplamda, geçen yıla göre dört puan arttı. Ücretler ise azaldı. 

- Kişi başına gelir düştü: Mart sonu itibarıyla yıllık milli gelir rakamı ve OVP’de de esas alınan yıllık ortalama nüfus tahmini dikkate alınarak yapılan hesaplamaya göre geçen yıl sonunda 9 bin 539 dolar olan kişi başına gelir ise 250 dolar daha azalarak 9 bin 289 dolara geriledi. Ekonomideki büyümeye karşın kişi başına gelirin bu yılın tümünde yeniden 8 bin dolarlara gerileyeceği anlaşılıyor. 

- Ücretler eridi: Bu yılbaşında asgari ücrete yüzde 50, kamu çalışanları ve bunların emeklilerine 2021 yılına ilişkin enflasyon farkıyla birlikte yüzde 31, en düşük emekli aylığına yüzde 66.7 (Bin 500 liradan 2 bin 500 liraya çıkarılmıştı), SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıklarına de yüzde 25.5 oranında zam yapıldı. Mayıs sonu itibarıyla asgari ücrette reel olarak yüzde 18.7, memur ve memur emeklilerinin aylıklarında yüzde 20.75, en düşük emekli aylığında yüzde 9.9, diğer emeklilerin (SSK ve Bağ-Kur) aylıklarında da yüzde 26.28 oranında erime yaşandı. 

- Milyonerler arttı: Nisanda bir milyon lira ve daha fazla mevduat bulunan hesap sayısı önceki aya göre 19 bine yakın artarak 545 bin 477’ye yükseldi. Aynı bankada bulunan hesapların tek, birden fazla bankada bulunan hesapların ise birden fazla sayıldığı istatistiklere göre nisan sonu itibarıyla yurtiçi yerleşiklere ait olan 5.8 milyar liralık mevduatın yüzde 63.3’ünü oluşturan 3.7 milyar liralık kısmı milyonerlerin hesaplarında bulunuyor. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faiz sebep enflasyon sonuç” tezi ile tasarlanan para ve kur politikası en fazla bankacılık sektörünün işine yaradı. Hem, Merkez Bankası’ndan yüzde 14 faizle borçlanıp bunu yüzde 30’a yakın faizlerle Hazine’ye, şirketlere ve vatandaşlara satan hem de topladığı 904 milyar liralık kur korumalı mevduatın faiz yükünün büyük bölümü Hazine ve Merkez Bankası tarafından “kur koruması” adı altında ödenen bankacılık sektörünün net kârında yüzde 374 gibi rekor bir artış yaşandı. Bankacılık sektörü ocak-nisan döneminde toplam 98.2 milyar lira net kâr elde etti. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 374 oranında artan bu net kâr bankacılık sektörünün 2021 yılı da dahil önceki yıllarda yıllık bazda elde ettiği kâr rakamlarından daha büyük. Sektör 2021’de 92 milyar lira net kâr elde etmişti. 

CHP Adıyaman Milletvekili Abdurrahman Tutdere, enflasyon karşısında maaşı ve birikimleri eriyen yurttaşların hızla borç batağına sürüklendiğine dikkat çekti. Bireylerin bankalara, finansman şirketlerine ve TOKİ’ye olan borcunun 1 trilyon 227 milyar liraya yükseldiğini belirten Tutdere, “Vatandaş ana parayı bile ödeyemiyor; faize çalışıyor. Bankalara ocak-nisan döneminde ödenen faiz tutarı 49.7 milyar TL” dedi. Yurttaşların borcunun 867 milyar lirasının bireysel kredilerinden, 248 milyar lirasının da kredi kartlarından kaynaklandığını kaydeden Tutdere, “Vatandaşların vadesinde ödeyemediği için bankalar tarafından icraya verilen takipteki borçları ise 27.9 milyar lira” diye konuştu.