Yurttaş pandemi ve ekonomik daralma ile azalan gelirlerinin derdine düşmüşken yeni yıl fahiş zamlarla başladı, köprü ve otoyollara yüzde 25 zam açıklandı. Asgari ücrete, işçi ve emekliye yapılan zamların çok üzerindeki bu oran, köprü ve otoyolların dünyanın en pahalısı olma unvanını pekiştirdi.
Diğer ülkelerdeki köprü ve otoyollara ödenen geçiş bedelleri ile Türkiye'nin yap-işlet-devret (YİD) projelerinin ücretleri milli gelir bazında karşılaştırıldığında durumun vahameti ortaya çıktı. İYİ Parti Yerel Yönetimler Başkan Danışmanı Dr. Suat Sarı bu farkın sekiz kat olduğunu belirterek, tabloyu ortaya koydu.
En pahalı geçiş ücreti Danimarka'daki su altı tünelinde
Tabloya göre, 2,7 kilometrelik Osmangazi Köprüsü'nde kilometre başına geçiş ücreti 7,38 dolara yükselmiş durumda. Bu ücret, dünyadaki benzer köprülerin geçiş ücretlerinin çok üzerinde. Bu rakama yakın tek köprü Danimarka Öresund, orada da 4 kilometre su altı tüneli bu fiyata dahil.
Sözcü gazetesinde yer alan habere göre, ancak asıl çarpıcı fark milli gelir bazındaki karşılaştırmada ortaya çıkıyor. Türkiye'deki vatandaş yıllık kişi başı milli gelir bazında gelirinin onbinde 8'i ile bu köprüden geçebilirken, bir İngiliz ülkesindeki benzer köprüden gelirinin onbinde 1,2'si ile geçebiliyor. Bir Danimarkalı ise gelirinin sadece onbinde 1'i ile ülkesindeki köprüyü kullanabiliyor.
Sarı, “Biz kazancımıza göre Avrupa'daki ülkelere ve ABD'ye göre yaklaşık sekiz kat daha fazla ödüyoruz. Yaklaşık 9 bin dolar yıllık milli geliri olan bir ülkenin vatandaşı için bu geçiş ücreti kabul edilemez” dedi.
Suat Sarı: Geleceğimizi betona demire döküyoruz
Suat Sarı, asgari ücretin altı kat fazla olduğu ülkelerde bile köprü yapım maliyetlerinin Türkiye'nin altında kaldığını söyledi. Sarı, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde planlanan tren yolunun hâlâ çalışmadığını, oysa işletme maliyeti içinde bu tren yolunun çalıştırılmasının da olduğunu vurguladı.
Yavuz Sultan Selim'in otobüs ve kamyonlara geçiş zorunluluğu getirilmesine rağmen diğer iki köprünün yükünün ancak yüzde 12-15'ini aldığını söyleyen Sarı, “Bu köprüyü paramız yokken, yurtdışından borç paralara yapmaya gerek var mıydı? 10 sene sonra yapsak ne olurdu? Diğer ülkeler ihtiyacı olunca yapıyor. Bizde çok önce, olmayan paramızla yurtdışından borçlanarak yapılıyor. Öncelikler yanlış, geleceğimizi betona, demire gömüyoruz” dedi.
Sarı, ayrıca dünyada köprü ve tünellerde aynı gün gidiş gelişler ile haftalık ve aylık indirimli abonman uygulamaları var iken Türkiye'de böyle uygulamaların neden olmadığını da sordu.
Tüketiciyi koruma derneği'nden köprü ve otoyol zamlarına tepki
Yeni yıla girişle birlikte otoyol ve köprü geçiş ücretlerine ortalamada yaklaşık yüzde 25 oranında zam yapıldı. Bir otomobilin geçiş ücreti 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde 10,50 TL’den 13,25 TL’ye, Osmangazi Köprüsü’nde 117,90 TL’den 147,50 TL’ye yükseldi.
Vatandaşın büyük tepkisini çeken zamlarla ilgili Tüketiciyi Koruma Derneği, bir açıklama yaptı. Yapılan fahiş zamlara tepki gösterilen açıklamada, “Perşembenin gelişi çarşambadan belli olmuştur. 2021 yılında da geçmiş yıllarda olduğu gibi yapılmış/yapılacak olan zamlar nedeniyle vatandaşlarımız yaşam mücadelesi verecektir” denildi.
Hangi girdi maliyetleri arttı da zam yaptınız?
Yapılan zamların sadece aracı olan vatandaşları değil, köprülere, tünellere verilen dolar endeksli geçiş garantileri nedeniyle tüm vatandaşları ilgilendirdiği belirtilen açıklamada, “Zam gerekçesi olarak dolar kur farklı kaynaklı olduğunun kamuoyuna yansıması ise bir başka garabettir. Hani dolar ile işimiz yoktu, doların yükselmesi bizi etkilemiyordu, maliyet girdilerinde hiçbir artış olmayan mal ve hizmet satışlarında fahiş artışlara inceleme yapılarak ceza verilecekti. 83 milyon tüketici adına soruyoruz: Köprü ve otoyollarda verilen hangi hizmetlerin girdilerine fahiş artış gelmiştir de yüksek oranda zam yaptınız?
Yap-işlet-devret yöntemiyle yapılan ve devletin dolar üzerinden yüksek geçiş garantisi verdiği köprülere enflasyon oranı üzerinde yapılan aşırı zammın, güçlü olan şirketlerin kasasını dolduracağı ve güçsüz olan tüketicinin cebini boşaltacağı ve geçiş garantisi nedeniyle hazineye ek yük getireceği belirtilen açıklamada, “Yeni yıla girerken; harçlar, vergiler, doğalgaz, elektrik köprüler, otoyollar gibi yapılan zamlar nedeniyle alım gücü düşen vatandaşın dayanma gücü kalmamıştır.
Otoyollar ve köprülere yapılan zamlar ile İstanbul'un iki yakası birbirinden uzaklaştırılmış vatandaşların güvenli kaliteli ucuz ve zaman tasarrufunu sağlayan ulaşım hakkı engellenmeye çalışılmaktadır. Halkın güvenliği ve zaman kaybının önlenmesi ve trafiğin rahatlaması için yapılan yol ve köprüler yapılan aşırı zamlar ile yükselen fiyatlar nedeniyle yapılış amaçlarından uzaklaşmaya başlamıştır. Yap işlet devret modeli ile yapılan otoyollar, köprüler ve tüneller de geçiş garantisi olması nedeniyle buralardan geçen tüketici, zamlı geçiş ve farkın hazineden karşılanmasından dolayı iki kez zamdan etkilenmiş olmaktadır” ifadelerine yer verildi.
Zamlar geri çekilmeli
Ulaşım sağlanması için gerekli alt yapı olan yol, köprü ve tünel gibi hizmetlerin bir kamu hizmeti olarak verilmesi gerektiği belirtilen açıklama şu ifadeler kullanıldı:
"Özelleştirme veya yap işlet devret modelinden vazgeçilmeli mevcut sözleşmelerden geçiş garantileri kaldırılarak Türk Lirası’na çevrilmeli, ulaşım hizmeti ücretsiz sağlanmalıdır.
Basına yansıyan verilere göre 2020 ilk altı ayı için sadece Osmangazi Köprüsü için Hazine'den 1 milyar 750 milyon liralık ödeme yapılmıştır.
Bu ödeme Edirne'den Kars’a kadar köprünün resmini dahi görmeyen kişiler dahi köprü için ödeme yapan durumdadır. Kuzey Marmara Otoyolu’nun hizmete açılan bölümleri için ise 1.4 milyar TL işletmeci şirkete ödeme yapılmıştır.
Anayasamızın 172'nci maddesi 'Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder' hükmü gereği devletin güçlü olan şirketlere karşı güçsüz olan tüketicileri korumalı ve yapılan zamları derhal geri çekmelidir."
RSS