"Kadınlar, devletin ideolojisini kurduğu başörtüsünü yırttı"

*Kadınlar, "İran'ı anlamak istiyorsanız bizi anlayın. Bizim yaşadığımızı anlayın. Yöneticilerin gülüşlerini değil. Hijyenik görüntüleri değil. O nükleer kavgaları değil. Ortadoğu'daki iktidar mücadeleleri değil. O devletlerin devletlerin hırslarını, jeopolitik kavgalarını değil. Beni anlayın, bizi görün” dediler, aslında bu örtüyü kaldırdılar.

*İran’da kadınlar, devletin ideolojisini kurduğu başörtüsünü yırttı.

*Bu eylemler tüm Ortadoğu'ya yansıyabilir.

Ortadoğu bölgesi özellikle de İran üzerine çalışmalar yürüten Arif Keskin, Türkiye’de İran’daki sokak protestolarını en iyi takip eden isimler arasında.

İran'da başörtüsü kurallarına uygun örtünmediği için gözaltına alınan Jîna Mahsa Amini’nin “ahlak polilerince” öldürülmesinin ardından başlayan protestolar bugün (28 Eylül Çarşamba) 13. gününde.

Keskin, İran’daki sokak protestolarının hem İran hem bölge halkları açısından ne anlama geldiğini anlattı. İran rejiminin başörtüsüne dair yenik görünmemek adına “görünür” bir adım atmayacağını fakat uygulamada daha esnekliler olabileceğini söylüyor.

Keskin’e göre, İran önümüzdeki günlerde "İrşad Devriyesi"ne dair önemli değişikler yapacak.  

"Kadının haklılığı üzerine insanlar ölüme gidiyor" 

İran’da başlayan protestolar sizin için beklenmedik bir durum muydu? Yoksa aslında bir hareketliliği gözlemliyor muydunuz?

Toplumsal hareketlilik açısından bir sürpriz değil. Kadınların liderliği ve önderliğinde olması da sürpriz değil. Bana sürpriz olan ve kırılma olan nokta, erkeklerin kadını önceleyen gösteriye bu denli aktif katılmaları.

İran'daki kadınlar neredeyse 1979’dan günümüze kadar bütün demokratikleşme ve özgürleşme hareketinin temel taşıyıcılarından birisidir.

Bu ne anlama geliyor?

Eğer İran'da bir reform hareketi olduysa İran'da bir Yeşil Hareketi olduysa İran'da bir tür demokratikleşme olduysa yani hangi demokratikleşme hareketi olduysa kadın oranını aktif bir öznesidir.

Bütün gösterilerde de hep kadınlar vardı. Ama bu gösteride durum biraz daha farklı.

Toplumun bunu destekleme açısından farklılık var. Ki bu bana göre üzerinde çok düşünülmesi gereken bir konu ve sadece İran’da değil tüm bu coğrafyada bir kırılma anı olarak görüyorum. "Protestolar toplumsal dönüşümün habercisi"

Bu “kırılma noktasını” biraz daha detaylandırır mısınız?

Sonuçta şöyle bir bir şey var. Bu toplumlar geleneksel toplumlar ve kadınla ilgili yargılar birbirine benziyor. Kadınlar öne çıkarılmaz,

Kadının haklılığı üzerinde insanlar ölüme gidiyor. insanlar ortalığı yakıyorlar, yıkıyorlar. Bu bir yönüyle de aslında kadına dönük geleneksel bakışın da toplumda kırıldığına işaret ediyor.

Cinsiyet üzerinden kurgulanan eşitsizliğin de ideololijk bütün bağların da çatladığını, yıkıldığını tam olarak söylemiyorum, çatladığına değiştiğini erkek egemen aklın kendisi erkeklerin eliyle sorgulandığı söylüyorum.

Karşı taraf erkek çünkü. Bu bir yönüyle de toplumsal kültürel ve sosyolojik bir dönüşümün habercisi. Bu benim açımdan çok önemli bir unsur.

Neden önemli bir unsur?

Şu anlamda önemli bir unsur. Çünkü aslında eşitlik söylemsel olarak eşit olanların arasında bir iddia değil. Pratikte dışlananlar yok sayılanlar ilgili olunca eşitlik o anlamı kazanabiliyor. Örnek veriyorum Amerika'da beyazlar arasındaki eşitliği tartışabilirsin. O da önemlidir ama önemli olan beyazlarla siyahiler arasındaki eşitlik.

Sonuçta mağdur edilen hakları ve ayrıcalıkları ellerinden alınanlar açısından oraya indiği zaman eşitliğin bir anlamı ifade ettiğini görüyoruz ve burada da onu biz net olarak görüyoruz. Ve bu açısından bu açısından önemli bir kırılma ve önemli bir sosyal dönüşümü de beraberinde getiriyor.