"Demokrasinin zayıf olduğu ülkelerde kayıt dışı ekonomi daha büyük oluyor"

Sözcü'den Özlem Ermiş Beyhan'ın haberine göre Türkiye'de kayıt dışı ekonominin büyüklüğü gayri safi milli hasılanın yüzde 25.6'sını buluyor. Bu rakam, dünyadaki diğer ülkelerin durumu ile karşılaştırıldığında Türkiye'nin ekonomik kayıt dışılıkta oldukça geri kalmış bir ligde yer aldığı ortaya çıkıyor. Türkiye yüzde 26.5'lik Malezya, yüzde 26'lık Mozambik ve yüzde 25.2'lik Yemen ile aynı kayıt dışı ekonomi büyüklüğü seviyesinde yer alıyor.

Araştırmayı Dünya Bankası için hazırlayan Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ceyhun Elgin, kayıt dışı ekonominin en önemli belirleyicilerinden birinin demokrasi olduğunu söyledi. 

Prof. Elgin, kayıt dışı ekonomide artışın işsizlikten ekonomik büyümeye kadar çok fazla faktörü etkilediğini belirterek, “Demokrasinin zayıf olduğu ülkelerde kayıt dışı ekonomi daha büyük oluyor. Yaptığımız çalışmaya göre hükümetlerin pandemide hazırladığı ekonomik paketlerin büyüklüğünde de kayıt dışı ekonominin etkisi var” dedi.

 Kayıt dışının nakit kullanımını artırdığı için enflasyonu yükselttiğini, vergi gelirlerini azaltarak kamu maliyesini zayıflattığını anlatan Prof.Elgin, “Kayıt dışı ekonominin büyüklüğü, gelir dağılımını ve para politikasını da etkiliyor” ifadesini kullandı.

Vergi reformu, kayıt dışının azaltılmasında etkili olur

Vergi politikalarının çok karmaşık olduğu ülkelerde kayıt dışılığın fazla olduğunu söyleyen Prof. Elgin, “Türkiye'de vergi sisteminin topyekün bir reformla basitleştirilmesi, kayıt dışının azaltılmasında etkili olur” ifadesini kullandı. Prof. Elgin'e göre yapısal bir sorun olan kayıt dışılığın yüksek olduğu ülkeler, vergi ahlakının düşük olduğu ülkeler. Kayıt dışı ekonomi tanımına yasal ancak yapılış şekli itibarıyla kayıtlı olmayan tüm ekonomik faaliyetler giriyor.

Türkiye, kayıt dışı çalışmada da ilk sıralarda

Araştırmaya göre kayıt dışı çalışan oranı Türkiye'de yüzde 32 seviyesinde. Bu oranla Türkiye yüzde 31.6 kayıt dışılık olan Meksika, yüzde 30.5 kayıt dışı istihdam olan Guatemala ve yüzde 29.2 kayıt dışı çalışan olan Romanya ile aynı seviyede bulunuyor. Rusya'da kayıt dışı istihdam oranı yüzde 6.7. Almanya'da 9.9. Norveç'te 6.5. Prof. Elgin, “İnsanlar neden kayıt dışı çalışıyor? Çünkü kayıtlı bir iş bulamıyor. Burada önce yapısal sorunları çözmek gerekiyor” dedi.