Kanun teklifinin birinci maddesine göre, Vakıf Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi, diğer kamu bankalarına sağlanan istisnadan yararlanabilecek. Türkiye Vakıflar Bankasının Sermaye Piyasası Kanunu'na göre faaliyette bulunan gayrimenkul yatırım ortaklıkları, Kamu İhale Kanunu'na tabi olmayacak.
HDP, muhalefet şerhinde, bu tür uygulamaların “yolsuzluk ekonomisini” büyüttüğünü belirtti. Muhalefet şerhinde, “Bu ve benzeri düzenlemeler istisnaların kural haline gelmesi riskini barındırmaktadır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu son dönemde sağlanan pek çok istisna ile devre dışı kalmak üzeredir. Sağlanan istisnalar yolsuzluk ekonomisini büyütmektedir” denildi.
HDP, Covid-19 salgını nedeniyle kamu bankaları ile kamu kurumlarının sermaye yapılarının güçlendirilmesi gerekçesiyle, İkrazen Özel Tertip Devlet İç Borçlanma Senet ihraç limitinin yüzde 3'ten yüzde 5'e çıkarılmasına da itiraz etti. HDP’nin muhalefet şerhinde, ekonomik gelişmelere dair uzun bir değerlendirme de yer aldı.
Türkiye, Covid-19 salgını öncesinde karşı karşıya kaldığı yapısal sorunlara çözüm üretmemişken salgının da ekonomi üzerinde ağır tahribata yol açtığını belirten HDP, “Yaklaşık 10 yılda bir ekonomik kriz girdabına sürüklenen Türkiye ekonomisinde geçen krizleri tetikleyen en önemli faktörlerden birisi de Merkez Bankası tarafından para basmak suretiyle ekonomiyi canlandırma arayışı olmuştur. Kontrolsüz yapılan para basmanın sonucu; yüksek enflasyon, reel gelirin düşmesi, varlık değerlerinin şişmesi ve döviz kuru krizi gibi bir kısır döngü olmuştur” dedi. Merkez Bankası’nın piyasaya kontrolsüz bir şekilde para pompaladığı, bunun da Türk Lirası için riskleri arttırdığı kaydedilen muhalefet şerhinde, torba kanun ile getirilen düzenlemeyle Hazine’nin piyasadan alacağı 21,6 milyar liralık borcun tamamının sermayelerini arttırmaları için Türkiye Varlık Fonu üzerinden 3 kamu bankasına gönderilmesinin amaçlandığı hatırlatıldı.
Muhalefet şerhinde şu değerlendirmeler yapıldı:
“Bu şekilde kamu bankalarının 22 milyar liralık ek finansman sağlanması amaçlanmaktadır. 2020 yılı için 140 milyar liranın üzerinde piyasadan borçlanması planlanan Hazine virüs süresince pek çok defa borçlanmaya gitmiştir. Borçlanmanın bu hızla devam etmesi halinde yaklaşık, 2020 için, 300 milyar liralık bir bütçe açığının gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu rakam 2020 Merkezi Yönetim Bütçesinin %30’una tekabül etmektedir. Bu borçlanmaya rağmen yeni kredi paketi açıklanmış ve bu pakete kaynak oluşturmak için 54,1 milyar lira ilave borçlanma yapılması öngörülmektedir.
“İlgili maddede yapılan düzenleme, kamu bankaları üzerinden dağıtılan düşük faizli, ucuz kredilerin, kasadaki parayla değil devletin piyasadan yapacağı yeni borçlanmalarla karşılanacağını göstermektedir. Kaldı ki devletin iç borç çevirme oranı 2019’da % 132,4 iken bu oran 2020’de ortalama % 160’lara, Nisan 2020 için bu oran % 295’e çıkmıştır. Bu tarz borçlanma senetleri, Hazine'nin kamu kurumlarıyla kamu bankalarına olan borçlarının ödenmesinde, yani Hazine'nin bu kurumlara para aktarmasında kullanılmaktadır. Hazine, kamu kurumlarına bu yolla para aktarabilmek için piyasa faizleri üzerinden piyasadan borç para almakta, sonrasında ise aldığı paraları ilgili kurumlara aktarmaktadır; yapılan bu işlem sonucunda kamunun/halkın borç yükü daha da artmaktadır.
“Hazine'nin bu şekilde borçlanma yetkisi, 2019 yılına kadar bütçe başlangıç ödeneklerinin yüzde 1'i ile sınırlandırılmışken, bu sınır 2019 yılında yüzde 3'e çıkarılmış ve bu kanun teklifinde yer alan düzenlemeyle borçlanma oranı yüzde 5'e çıkarılmaktadır. Teklifin yasalaşması halinde, sene başında 32 milyar 460 milyon liralık özel borçlanma yetkisi verilen Hazine, piyasadan 21 milyar 640 milyon lira daha borç alma imkânına kavuşacak ve bu halkın borç yükünü 22 milyar lira daha arttıracaktır. Borcu alanla borcu ödeyen sosyal sınıflar aynı olmadığı için bu borçlanmalar halkın sırtına yeni yükler getirecektir. Bu sebeple bu madde teklifi kabul edilebilir değildir.”
RSS